Wat is beeldstabilisatie en hoe gebruik je het?
Geüpdate op 12/12/2023 door Yoreh
Wat is beeldstabilisatie en wanneer is het echt handig? Beeldstabilisatie in camera’s wordt gebruikt om trillingen en bewegingen te minimaliseren. Als je een foto neemt terwijl de camera trilt of beweegt, dan bestaat de kans dat er bewegingsonscherpte optreedt. Het eindresultaat is een foto die bewogen lijkt, met wazige vage strepen en lijnen. In dit artikel gaan wij van Camera Deals je meer uitleggen over wat beeldstabilisatie is en wat de beste keuze voor jou is.
Beeldstabilisatie
Beeldstabilisatie kan op verschillende manieren gebeuren:
- Optische stabilisatie via de lens
- Stabilisatie in de camera-body
- Elektronische stabilisatie
- Stabilisatie in de nabewerking (voor film)
Foto zonder beeldstabilisatie
Optische beeldstabilisatie via de lens
Wanneer beeldstabilisatie in de lens plaatsvindt, betekent dat er bewegende elektromagnetische lenselementen in het objectief zitten verwerkt. Deze bewegen in tegengestelde richting als dat je de camera beweegt. Op deze manier probeert de lens schokken op te vangen. Alleen de horizontale en verticale bewegingen worden opgevangen.
Beeldstabilisatie in de lens
Fysieke beeldstabilisatie in de camera body
Wanneer het beeld wordt gestabiliseerd in de camera body, dan betekent dat de beeldsensor in tegengestelde richting beweegt als de camera doet. Bij eerdere systemen vond je 3-assige beeldstabilisatie. Hierbij worden horizontale-, verticale- en de rotatie-as gestabiliseerd. Nieuwe cameramodellen beschikken over 5-assige beeldstabilisatie. Hierbij worden horizontale en verticale assen, rotatie en richting de hoeken (links en rechts) gestabiliseerd.
Elektrische beeldstabilisatie
Camera’s die geen fysieke beeldstabilisatie hebben, hebben soms wel elektronische stabilisatie (EVR / ER – Electronic Vibration Reduction). De elektronische vibratie reductie is een digitale reductie die het bestaande digitale beeld stabieler maakt. Gebruik je deze elektronische stabilisatie, dan zul je altijd een meer ingezoomd beeld krijgen. Dit komt doordat de software pixels nodig heeft om mee te stabiliseren.
Als je van tevoren al weet dat je elektronische stabilisatie wil toepassen, dan is het handig om het beeld wijder te maken, zodat de extra ruimte voor de stabilisatie kan worden gebruikt.
Elektronische stabilisatie kan soms in de camera al plaatsvinden, maar in videomontage programma’s als Premiere Pro (Warp Stabilizer) kun je dit ook achteraf toevoegen.
Steadicam
Een steadicam wordt alleen voor videografie gebruikt. Hierbij wordt gebruikt gemaakt van een soort stok met onderaan contragewichten. Door de camera goed te balanceren is het mogelijk om met de camera te bewegen, zonder dat er schokken in het beeld zitten. Bij zwaardere camera’s komt er zelfs een heel vest bij kijken. Hierbij zit er een arm met springveren aan de steadicam bevestigd. De arm zit weer aan het vest bevestigt dat de cameraman/vrouw draagt.
1. Steadi cam – 2. Steadicam met vest en arm – 3. Glidecam
Gimbal
Een gimbal is een elektronische versie van de steadicam. Hierbij moet je er ook voor zorgen dat je de camera balanceert, maar het werk wordt daarna gedaan door kleine motoren. Gimbals zijn er tegenwoordig voor bijna elk soort camera. Van telefoon tot de grootste studio filmcamera’s. Grote merken in gimbals voor consumenten zijn bijvoorbeeld DJI en Zhiyun.
Gimbal met RED camera
Waarom beeldstabilisatie gebruiken?
Onscherpe en bewogen beelden kunnen op verschillende manier ontstaan:
- Lange sluitertijden
- Bewegen met de camera
- Trillingen
- Tele- of zoomlenzen
Langere sluitertijden
Wanneer er minder licht voorhanden is, is het een oplossing om een langere sluitertijd in te stellen. Wanneer je vanuit de hand fotografeert of filmt, kan het zo zijn dat je de trilling en beweging van je hand terug gaat zien in het eindresultaat. Voor zowel film als foto resulteert dit in objecten die lijken te zijn uitgerekt met vage vegen. Dit kan uiteraard een mooi creatief effect opleveren.
Tele- of zoomlenzen
Wanneer een lens helemaal is uitgezoomd en je dus een wijd beeld hebt, dan zie je vrij weinig beweging die door hand is gemaakt. Maar op het moment dat je extreem ver gaat inzoomen (bijvoorbeeld 600mm), dan ga je elke minuscule beweging zien. Zelfs wanneer je de camera op een statief hebt staan, kun je bewegingen van de wind die tegen de lens aan komt zien. De stabilisatie probeert al deze bewegingen op te vangen.
Wanneer beeldstabilisatie gebruiken?
Of je beeldstabilisatie in je lens of camera body wil, hangt nauw samen met de onderwerpen die je gaat vastleggen. Ben je een fotograaf die veel wijde beelden schiet van bijvoorbeeld landschappen en architectuur? Dan is beeldstabilisatie eigenlijk overbodig. Maar op het moment dat je veel ingezoomd gaat schieten, dan is het geen overbodige luxe. Voor bijvoorbeeld macrofotografie of fotografie in laaglicht wil je graag een stabilisatie gebruiken.
Nadeel beeldstabilisatie
Beeldstabilisatie is niet altijd een voordeel, zeker niet als je video’s opneemt. Wanneer je meer ingezoomd aan het filmen bent met beeldstabilisatie, dan kan het zijn dat plotselinge bewegingen alsnog schokkerig worden. Het lijkt dan alsof het beeld plotseling een soort tik krijgt. Beeldstabilisatie werkt eigenlijk alleen met rustige bewegingen. Op het moment dat je snellere bewegingen gaat maken met de camera zelf, dan is het beter om de stabilisatie uit te zetten.
Wanneer koop ik beeldstabilisatie?
Beeldstabilisatie kan de camera body of lens zomaar honderden euro’s duurder maken. Bedenk dus goed of je het echt nodig hebt. Fotografeer of film je vaker met laag licht, ingezoomd? Dan is beeldstabilisatie een goed idee. Film of fotografeer je vanaf een statief (of gimbal) of leg je snelle objecten zoals sporters en snelle dieren vast? Dan is het niet per se nodig.
Benamingen beeldstabilisatie per merk
Elk cameramerk heeft een net iets andere benaming voor de beeldstabilisatie die zij gebruiken:
- Vibration Reduction (VR) – Nikon
- Image Stabilization (IS) – Canon
- IBIS – In Body Image Stabilisation – Olympus
- Shake Reduction (SR) – Penta
- Optical SteadyShot – Sony (cycber-shot)
- MegaOIS – Panasonic en Leica
- Super Steady Shot (SSS) – Sony
- Optical Stabilization (OS) – Sigma
- Optical Image Stabilization (OIS) – Samsung
- Vibration Compensation (VC) – Tamron
Yoreh Schipper is een fotograaf, (foto) camera-expert en filmmaker die werkt in de commerciële film en ook hier en daar documentaires en maakt. Sinds 2009 werkt Yoreh in het film- en fotografie vak, waar hij bijna elk soort camera heeft gebruikt; van telefooncamera's en instant camera's, tot systeemcamera's en cinema camera's zoals ARRI's. Hij is afgestudeerd aan de Hogeschool Rotterdam in Multimedia Design met focus op film en werkt tot op heden als filmmaker en fotograaf. Sinds 2009 heeft Yoreh veel soorten projecten opgepakt, denk hierbij aan korte films, (internet) commercials, documentaires, camera voor Tv-producties, regie, geluid, licht, bruiloftfilms en reisfotografie en film. Camera Deals is in 2020 door Kamera-Express.nl opgenomen in hun Top 20 beste fotografie blogs van Nederland en de site werkt hard elke dag nog beter te worden. Lees meer over Yoreh en zijn expertise op de over Camera Deals pagina.
